Posljednjih godina svjedočimo trendu da se istina prikriva i minimizira, te da se zamjenjuju termini i teze. Pojedinci i kolektivi u domovini i susjedstvu usuđuju se i pokušavaju prikriti karakter oružanog sukoba u Bosni i Hercegovini 1991. – 1995. Terminom rat pokušavaju prikriti klasičnu vojnu agresiju i svima nametnuti osjećaj krivice i tako izbalansirati zločine. Minimiziraju status i broj žrtava, tvrdeći kako su svi žrtve, iako je jasna razlika između žrtve i zločinaca, kao što je između nebesa i zemlje. Jasna je razlika između plana i slučajnosti, između napada i samoodbrane, čak i za one koji nisu bili žrtve, koji su stajali po strani i gledali sa distance. Koji danas predstavljaju „velike humanitarce“, odnosno manipulatore i falsifikatore.
Ne želeći i ne zagovarajući kulturu žrtve, nego samosvijest i kulturu pamćenja. Neprihvatljivo je da neko krajišku majku Havu Tatrević ili Halimu Ibrahimagić poziva da jedna zaboravi šest, a druga pet ubijenih sinova?! Zločinci ni poslije 20 godina nisu priznali istinu i prihvatili odgovornost za svoje zločine. Institucije nisu zadovoljili pravdu, smanjile ljudsku tugu i bol, zbog toga što je mnogo onih koji nisu kažnjeni. Kako kaže poslovica “kazna ne ispravlja nijednu nepravdu, ali može spriječiti stotinu drugih!”. Kazna ne može vratiti vrijeme, ali kazna može biti prevencija zlu i primjer drugima šta ih čeka za to zlo. Kazna bar prouzrukuje strah od kazne. Protivnici pomirenje su zločinci koji ne priznaju zločin, ne prihvataju odgovornost i ne suočavaju se sa posljedicama svojih zločina. Kao i oni koji negiraju genocid, pa je potrebno razviti političke, ekonosme i druge mehanizme u domaćim i međunarodnim odnosima, kako bi im onemogućili posljednju fazu genocida.
Presuda Međunarodnog suda pravde u slučaju BiH protiv Srbije i Crne Gore donesena je 26. februara 2007., nakon čeka su uslijedile brojne diskusije i zaključci da se radi o političkoj presudi u kojoj se izvršeni genocid u BiH i to nad Bošnjacima ograničava na jedan prostor i vrijeme – Srebrenicu i Juli 1995. Iako poznati historičar Smail Čekić, tvrdi da je genocid i drugi zločini izvršeni u kontinuitetu sa manjim ili većim oscilacijama, tokom agresije na RBiH, od Septembra 1991. do kraja 1995. Tome svjedoče koncentracioni logori, odnosno organizovano pojedinačno i masovno ubijanje, masovne grobnice, hapšenje, deportacija, prisilni progon i deportovanje, sistemsko i masovno silovanje i seksualno zlostavljanje djevojčica, djevojaka, žena i starica, uništavanje privatnih i vjerskih objekata, itd..
Najmasovniji pokolji bili su u regijama od po desetak opština sa bošnjačkom većinom stanovništva u Podrinju, Posavini, Semberiji, Potkozarju i u dolinama Une i Sane. Tako je Miloševiću u međupresudi (ICTY) dokazana genocidna namjera i postojanje genocidnoh plana da se unište Bošnjaci kao nacionalna grupa, kao i utvrđeno postojanje dovoljno dokaza da je u Brčkom, Prijedoru, Sanskom Mostu, Srebrenici, Bijeljini, Ključu i B. Novom izvršen genocid, kao i u dr. gradovima.
Prema raspoloživim informacijama, agresor je u BiH formirao preko 650 logora i zatvora, gdje je zatvoreno oko 130.000 hiljada civila. Na području Bosanske krajine bilo je preko 150 logora, a danas to svjedoči preko 1000 gorbnica. Prijedor je grad sa najvećim brojem najzloglasnijih logora i masovnih grobnica, ne samo u Krajini već i u Bosni. Prijedor je iz popisa 1991., imao 112.543 stanovnika (49.351 Bošnjaka, 47.581 Srba, 6.316 Hrvata, 6.459 Jugoslovena i 2.836 ostalih), koje su zločinci većinski mučili i ubijali, a preživjele stanovnike prisilno protjerali i raselili. U preko stotinu svjetskih gradova, pretvorivši ga u pustinju i grad grobnica, većinom Bošnjaka, Hrvata i ostalih. Njegovi nekadašnji stanovnici prošli su kroz najteže, nezamislive muke, a današnji ga nazivaju krajiškom „Srebrenicom“.
I danas se ekshumiraju tijela iz brojnih grobnica kao i masovne grobnice Tomašica, jedne od najvećih masovnih grobnica pronađenih u Evropi nakon Drugog svjetskog rata. Ona krije hiljade tijela i ona je simbol drugih hiljade i nešto grobnica o kojima piše Jasmin Odobašić iz Instituta za nestale, u knjizi „Hiljadu grobnica u Bosanskoj Krajini 1992. – 1995. On dokumentuje 128 masovnih, 116 zajedničkih, 886 pojedinačnih, u kojima je do sada ekshumirano 4.697 tijela. Među njima 314 žena, 136 djece ubijenih stogodišnjaka, slijepih i gluhonijemih osoba, logoraša bačenih u jame i rudnike sa hiljadama relevantnih dokumenata, zapisnika i fotografija koji potvrđuju ekshumaciju i identifikaciju žrtava, čiji se ostaci danas ukopavaju na više različitih lokacija: Zecovi, Čarakovo, Hambarine, Rakovčani, Rizvanovići, Bišćani, Skela i Kamičani (geografski redosljed iz pravca S. Mosta ka Banjaluci).
Tako se Krajišnici, svakog 20. jula na dan kolektivne dženaze i ukopa u Prijedoru – krajiškoj „Srebrenici“, opraštaju od žrtva genocida, u dolinama rijeke Une i Sane. Stisnu zube i šutke, krajičkom oka gledaju koje i odakle došao i pokazao da ne učestvuje u ograničavanju zločina genocid na jedan prostor i vrijeme.
KOMENTARI